Społeczne aspekty przejścia na czystą energię w naukach społecznych i humanistycznych (SSH)

O co chodzi?

Przejście na czystą energię to nie tylko wyzwania technologiczne i naukowe; wymaga ono również lepszego zrozumienia zagadnień przekrojowych związanych z kwestiami społeczno-ekonomicznymi, płciowymi, społeczno-kulturowymi i społeczno-politycznymi. Zajęcie się tymi kwestiami pomoże opracować skuteczniejsze sposoby zaangażowania obywateli oraz lepiej zrozumieć poglądy i postawy związane z energią, co ostatecznie doprowadzi do większej akceptacji społecznej, jak również trwalszych ustaleń dotyczących zarządzania i korzyści społeczno-gospodarczych.

Zakres:

W 2018 r. wnioski należy składać w ramach tematu "Innowacje społeczne w sektorze energetycznym", a w 2019 r. w ramach tematu "Wyzwania stojące przed regionami intensywnie korzystającymi z węgla". Powinny one dotyczyć jednego lub kilku pytań wymienionych w odpowiednich podtematach poniżej. We wszystkich wnioskach należy przyjąć perspektywę porównawczą, ze studiami przypadków lub danymi z co najmniej trzech państw członkowskich Unii Europejskiej lub krajów stowarzyszonych.

2018: Innowacje społeczne w sektorze energetycznym: Transformacja energetyczna dała początek różnym formom innowacji społecznych, takim jak pojawienie się spółdzielni energetycznych lub "prosumentów" energii konsumujących, ale również produkujących energię. Obszary miejskie stały się głównymi ośrodkami tych tendencji, ze względu na bliskie sąsiedztwo obywateli, przedsiębiorstw i instytucji, ułatwiające tworzenie powiązań między sektorami oraz powstawanie nowych modeli biznesowych i usługowych, a także powiązanych rozwiązań w zakresie zarządzania. Kwestie te wymagają bardziej szczegółowej analizy, ze szczególnym uwzględnieniem następujących pytań:

• Czym charakteryzują się udane przykłady innowacji społecznych w sektorze energetycznym? Jakie warunki sprzyjają innowacjom społecznym w sektorze energetycznym i jak można je wspierać? Jakie czynniki działają na jej niekorzyść? W jaki sposób innowacje społeczne przyczyniają się do zachowania źródeł utrzymania i rozwoju nowych modeli biznesowych i usługowych w sektorze energetycznym? W jaki sposób innowacje społeczne przyczyniają się do zwiększenia bezpieczeństwa, zrównoważenia i przystępności cenowej energii? Czy innowacje społeczne prowadzą do zwiększenia konkurencyjności, a jeśli tak, to w jaki sposób? W jakich warunkach innowacje społeczne prowadzą do większej akceptacji przejścia na niskoemisyjny system energetyczny?

2019: Wyzwania stojące przed regionami intensywnie korzystającymi z węgla: Przejście na niskoemisyjny system energetyczny i gospodarkę stawia szczególne wyzwania przed regionami, które nadal są w dużym stopniu uzależnione od przemysłu opartego na paliwach kopalnych lub od samego wydobycia paliw kopalnych. Jednocześnie przejście to oferuje duże możliwości rozwoju nowych kierunków działalności i zwiększenia konkurencyjności regionów słabych strukturalnie. Koncentrując się na okresie od ostatnich 5-10 lat do chwili obecnej, szczególną uwagę należy zwrócić na następujące kwestie:

• Jakie są główne wyzwania społeczno-gospodarcze, przed którymi stoją obecnie regiony intensywnie korzystające z węgla i jaki mają one wpływ na środki utrzymania i zrównoważony rozwój gospodarek lokalnych i regionalnych? Jakie strategie radzenia sobie z problemami pojawiły się w ostatnich latach? Jakie są główne różnice pomiędzy regionami, które radzą sobie dobrze, a tymi, które sobie nie radzą? W jakim stopniu regiony intensywnie wykorzystujące węgiel i węgiel doświadczyły w ostatnich latach migracji zewnętrznej i w jaki sposób wpłynęło to na ich skład społeczny i demograficzny? Jaki wpływ, jeśli w ogóle, miały te zmiany na wzrost populizmu i postaw antydemokratycznych w tych regionach?

Oczekiwany wpływ:

Proponowane badania będą:

• zapewnią lepsze zrozumienie czynników społeczno-ekonomicznych, związanych z płcią, społeczno-kulturowych i społeczno-politycznych oraz ich wzajemnych powiązań z aspektami technologicznymi, regulacyjnymi i inwestycyjnymi, wspierając cele Unii Energetycznej, a w szczególności jej filar badań i innowacji; sformułowanie praktycznych zaleceń dotyczących wykorzystania potencjału innowacji społecznych do realizacji celów Unii Energetycznej, a mianowicie do zwiększenia bezpieczeństwa, zrównoważenia, konkurencyjności i przystępności europejskiego systemu energetycznego dla obywateli Europy; sformułowanie praktycznych zaleceń dotyczących sprostania wyzwaniom związanym z przejściem na czystą energię w europejskich regionach o dużym zużyciu węgla, w tym wyzwaniom społeczno-gospodarczym i politycznym.

Dostępny budżet

Komisja uważa, że wnioski, w których występuje się o wkład UE w wysokości od 1 do 3 mln EUR, pozwoliłyby na odpowiednie zajęcie się tym szczególnym wyzwaniem. Nie wyklucza to jednak możliwości składania i wyboru wniosków, w których wnioskuje się o inne kwoty.